Wat is de oorzaak van ADHD of ADD?
Inhoudsopgave
Is er eigenlijk wel een oorzaak van ADHD of ADD?
In principe is dit een beetje een vreemde vraag. AD(H)D is namelijk een groep van symptomen op gedragsniveau. Het is geen ziekte die bijvoorbeeld door een bacterie of virus veroorzaakt wordt of een aandoening die door een medische meting terug te vinden is. Een gebroken been is duidelijk te zien op een ‘scan’. AD(H)D is (nog) niet te zien op een ‘scan’.
Er is dan ook niet één onderliggende oorzaak die je kunt terug vinden die op een of andere manier verklaard waarom je AD(H)D hebt.
Bestaat AD(H)D dan wel?
Ja en nee.
AD(H)D wordt vastgesteld door na te lopen in welke mate iemand voldoet aan bepaalde gedragskenmerken passend bij aandachtstekort, impulsiviteit en hyperactiviteit. Volgens de DSM-V moet iemand onder andere voldoen aan tenminste een x aantal kenmerken van de 18 geselecteerde gedragskenmerken. Lees verder bij ‘Diagnostiek van AD(H)D en de DSM-V criteria’ voor een nauwkeurigere beschrijving.
Sterker nog, AD(H)D symptomen zijn kwantitatief en niet categorisch. Je hebt dus niet ‘de normale mens’ en daarnaast een groep ‘mensen met AD(H)D. In de zin van: ‘je hebt het wel of je hebt het niet’.
AD(H)D-symptomen kunnen variëren in hoeveelheid (je herkent er één of meerdere) en in sterkte (bijvoorbeeld, een beetje moeite met plannen of heel veel moeite met plannen).
Als je meerdere symptomen hebt die sterk aanwezig zijn en daarmee voldoet aan de criteria (boven het afkappunt komt), spreken we dus van een ‘AD(H)D-stoornis’.
Op een bepaalde manier bestaat AD(H)D dus helemaal niet. Het is iets wat bedacht is door de mens om een selecte groep mensen, degene die voldoen aan de gedragskenmerken en criteria (die samen de classificatie vormen), zorg te kunnen bieden.
Ben je klaar om meer te leren over ADHD en de specifieke behoeften van jouw brein? Word lid van de ADHD Proof Academy of ontvang meer informatie over mijn ADHD Proof training door je hier aan te melden! “Laat deze kans niet aan je voorbijgaan en neem vandaag nog actie voor een beter begrip en effectieve aanpak van je AD(H)D!”
Een beetje AD(H)D is dus mogelijk, alleen heet het dan geen AD(H)D.
Mensen verschillen dus in hoeveel symptomen ze hebben, maar ook in hoe sterk een symptoom aanwezig is:
Er zullen dus mensen zijn die best veel AD(H)D-symptomen hebben en die redelijk sterk aanwezig zijn, hiermee toch niet voldoen aan de classificatie, maar er wel hinder van ondervinden. Ze zijn bijvoorbeeld chaotisch of kunnen niet goed stil zitten, maar kunnen zich over het algemeen wel voldoende concentreren en ervaren in het dagelijks leven niet zo veel problemen.
Hoe komt het dat bepaalde mensen een dusdanige hoeveelheid sterke AD(H)D symptomen hebben en anderen veel minder?
Dit brengt mij naar de vraag:
Welke factoren kennen we die van invloed zijn op het ontstaan van een ADHD?
Als eerst is het dan belangrijk om te weten dat de meeste theorieën ervan uit gaan dat de hersenen van iemand met AD(H)D anders werken/ anders zijn dan bij iemand die geen ADHD-symptomen/gedragskenmerken heeft. We noemen AD(H)D ook wel een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Met andere woorden, de biologische ontwikkeling van de hersenen (neuro staat voor hersenen) verloopt anders en dit leidt tot problemen op verschillende levensgebieden (een stoornis).
In verschillende wetenschappelijke artikelen* komt steeds duidelijker naar voren dat een samenspel van verschillende factoren AD(H)D kunnen veroorzaken en DAARBIJ dat er zelfs meerdere ‘wegen’ mogelijk zijn.
Met andere woorden: er kunnen twee mensen zijn die door totaal verschillende factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling en/of werking van de hersenen beide voldoen aan het AD(H)D beeld.
De factoren (in het kort) die hierbij belangrijk zijn:
- Genen. DNA etc. (aanleg, temperament).
- Omgeving. Variërend van opvoeding, dingen die je mee maakt tot aan giftige stoffen waaraan je blootgesteld kunt worden.
- Hersenontwikkeling. Hoe de ontwikkeling van je hersenen verloopt (zoals ook niet iedere eikenboom even groot is, even dik, even veel takken heeft)
- Neuropsychologische ontwikkeling. Met neuropsychologische ontwikkeling bedoelen ze hoe de hersenfuncties die tot uiting komen in gedrag zich ontwikkelen. Zoals hoe goed je geheugen is en hoe goed je concentratie vermogen. Dit is bij niemand precies hetzelfde.
In de ‘ADHD en ADD Kennisbank‘ kan je (op moment van schrijven nog niet maar later wel) meer informatie vinden over HOE de verschillende factoren van invloed zijn op het ontstaan van AD(H)D.
Conclusie
Er zijn verschillende factoren (Genen, omgeving, hersenontwikkeling, neuropsychologische ontwikkeling) die samen de stoornis ADHD veroorzaken. Hierbij is het goed mogelijk dat iedereen met de classificatie ADHD zijn ‘eigen set’ factoren heeft als oorzaak; zo is een ieders ADHD mogelijk net een beetje anders.
Subgroepen AD(H)D’ers?
Vanuit hier volgt de redenering dat er binnen de groep AD(H)Dérs misschien wel verschillende subgroepen bestaan. Subgroepen met ieder hun eigen set factoren die bij hen samen ADHD veroorzaken. Dus dat het beeld aan de buitenzijde ADHD is, maar van binnen niet hetzelfde tot stand is gekomen. Dat bijvoorbeeld bij twee mensen met ADHD verschillende hersendelen anders werken dan bij ‘de gemiddelde mens’ maar beide toch aan de ADHD classificatie voldoen.
Een ander perspectief
Je kan je verder nog afvragen hoe veranderingen in de maatschappij bij dragen aan het hebben van AD(H)D. In de middeleeuwen was het misschien geen probleem dat ‘Pietje’ zo druk was en een lagere concentratieboog had. ‘Pietje’ had wellicht dezelfde symptomen als iemand met AD(H)D nu, maar de maatschappij deed minder beroep op de aandachtsspanne, waardoor hij niet buiten de boot viel. Na bijvoorbeeld de industriële revolutie werd het belang van efficiënt werken (waarvoor je concentratie en aandacht nodig hebt) steeds groter en in de huidige maatschappij bestaan er veel meer afleidende prikkels (denk aan media, telefoongebruik etc.) die het volhouden van de concentratie bemoeilijken.
Referenties
* waaronder een mooie samenvatting van Dr. Rosa van Mourik ‘Wat leren de neurowetenschappen ons over ADHD (2014)’ (https://www.vkjp.nl/tijdschrift-artikelen/wat-leren-de-neurowetenschappen-ons-over-adhd)
* The world federation of ADHD Guide, World Federration ADHD. L.A. Rohde. J.K. Buitelaar. M. Gerlach. S. V. Faraone
