ADHD heb je, je hele leven lang. Sommige mensen komen er in de volwassenheid achter dat ze ADHD hebben, anderen jaren eerder. Hoe zit dat eigenlijk?
Altijd goed gefunctioneerd voor je gevoel, ineens niet meer, hoe werkt dat?
Het kan zo zijn dat je (met ADHD of ADD) jarenlang, ogenschijnlijk goed, hebt gefunctioneerd. Alles op alles hebt gezet om je studie, huishouden of leven op orde te krijgen of te houden. Je voelt je opgebrand en moe. Of onzeker, omdat anderen er opmerkingen of grapjes over maken dat je vaak te laat komt, afspraken of spullen vergeet, 101-to do lijstjes hebt of juist geen agenda kunt bijhouden. Of ze roepen gekscherend dat jij vast ADHD hebt. Dit kan het moment zijn in je leven dat je jezelf gaat verdiepen in ADHD. En het misschien wel herkent.
Hoe ziet ADHD of ADD er eigenlijk uit in verschillende levensfasen?
ADHD op baby, peuter en kleuterleeftijd.
Al heel jong kunnen er signalen zijn dat een kind ADHD heeft. Bepaalde gedragingen kunnen dan opvallen. Hierbij kan je denken aan een kind dat veel valt, dingen omstoot vanwege onoplettenheid en impulsiviteit. Zo snel spreekt dat het voor de omgeving onverstaanbaar is of graag achterstevoren, ondersteboven in de buggy zit omdat het alle informatie uit de omgeving op wil nemen. Een specialist kan bij vermoeden van ADHD op jonge leeftijd meekijken, in veel gevallen wordt de diagnose niet voor het zevende levensjaar vastgesteld omdat een jong kind nog volop in ontwikkeling is.
Hoe ziet ADHD er uit op basisschoolleeftijd?
Ook in deze leeftijd kunnen er zich signalen voordoen dat er mogelijk sprake is van ADHD of ADD. Kinderen kunnen moeite hebben om stil te zitten of op te letten in de klas. Ze kunnen dagdromen, veel naar buiten kijken, slordig werken of de les verstoren. Ze kunnen moeite hebben met taken die een beroep doen op de planningsvaardigheid, zoals huiswerk maken, of met taken die beroep doen op de aandacht, zoals instructies vergeten of spullen voor school vergeten mee te nemen. Hyperactiviteit of impulsiviteit kan meer zichtbaar zijn in bijvoorbeeld beweeglijkheid, de neiging anderen te onderbreken, niet kunnen wachten, zichzelf niet te kunnen afremmen, of overal op te willen antwoorden. ADHD op de basisschoolleeftijd hoeft niet altijd als zodanig te worden herkend, sommige kinderen hebben ouders die veel structuur bieden, zoals de schooltas inpakken of ondersteunen bij het maken van huiswerk. Ook kan het zo zijn dat het kind vanwege zijn of haar intelligentie niet vastloopt op school in de verwachtingen die vanuit school aan het kind worden gesteld.
ADHD en de middelbare school
Voor sommige kinderen met ADHD is de overgang naar de middelbare school erg lastig. Zeker wanneer iemand ineens zelf moet leren plannen zoals bij het maken huiswerk, het leren voor toetsen of het inpakken van de schooltas.
Een deel van de kinderen met ADHD zal middelbare school of studie afronden op een lager niveau dan voorheen, op basis van de intelligentie, werd verwacht.
Waar loopt iemand met ADHD in vast in de studie?
Omdat een theoretische studie vaak niet goed aansluit bij het ADHD brein, (zelfstandig plannen, studeren, aandacht vasthouden ook bij minder interessante zaken) zien we dat jonge mensen met ADHD kunnen vastlopen in hun studie. Uitstelgedrag, het missen van deadlines, maar ook het uitgekeken op de studie of verveeld raken is een vaak teruggehoorde reden. Zo kan het zijn dat iemand met ADHD zeer veel moeite heeft met het studeren, en is een patroon van verschillende, niet afgemaakte studies, zeker geen uitzondering.
ADHD en op jezelf gaan wonen
Bij het zelfstandig gaan wonen kan iemand met ADHD o.a. vastlopen in het doen van de administratie, tijdig doen van de was, boodschappen en bijvoorbeeld het koken. “De spaghettisaus is af, maar de pasta is vergeten op het vuur te zetten”. De structuur vanuit de ouders valt weg en iemand moet al deze taken zelfstandig gaan doen. Soms is dit de levensfase waarin ADHD of ADD pas opvalt.
ADHD in de volwassenheid
Mensen met ADHD kunnen snel verveeld raken, een patroon van veel, verschillende banen is daarom geen uitzondering. Ook het doen van administratieve taken of het huishouden kan lastig zijn. Een deel van de mensen loopt pas zichtbaar vast in de volwassenheid wanneer er kinderen geboren worden die een verandering in het ritme, structuur en organisatie vragen. Dit doet dus meer beroep op de planning.
